Blog Alle berichten

Nierpatiënt beter ondersteund bij meebeslissen over behandeling

11 maart is het Wereld Nierendag. In Nederland hebben 1,7 miljoen mensen chronische nierschade. De impact van een nieraandoening op het leven van een patiënt is groot. Binnen het Santeon Experiment Uitkomstindicatoren is de Nierfalen keuzehulp ontwikkeld om nierpatiënten te ondersteunen in hun keuze voor een nierfunctievervangende of conservatieve behandeling.
Wat is nierfalen?

Bij chronische nierschade verliezen de nieren geleidelijk hun functie. De nieren kunnen dan in de loop van de tijd steeds slechter afvalproducten uit het bloed filteren. Uiteindelijk leidt dit tot onomkeerbare schade aan de nieren. Als de nieren minder dan 15% werken, noemen we dit nierfalen. Er zijn dan diverse behandelingen mogelijk.


Nierfalen keuzehulp

De Nierfalen keuzehulp vormt de start van het voorlichtingstraject waarbij de patiënt samen met zijn of haar zorgverleners een beslissing moet nemen over de behandeling bij chronisch nierfalen. Verschillende opties komen aan bod, zoals niertransplantatie, peritoneale dialyse (PD), hemodialyse (HD) en conservatieve behandeling.

De landelijke uitkomstinformatie en uitkomstinformatie van Santeon ziekenhuizen helpt de patiënt bij het afwegen van de behandelopties. In de keuzehulp wordt de patiënt gevraagd om na te denken over meerdere afwegingen en met schuifjes in te vullen waar zijn of haar voorkeur naar uitgaat.

Je wilt dat een patiënt weet wat er te kiezen is en hem of haar begeleiden in het kiezen van een passende behandeling. Bij dat proces helpt de Nierfalen keuzehulp enorm.
- dr. René van den Dorpel, internist-nefroloog, Maasstad Ziekenhuis

René van den Dorpel, internist-nefroloog in het Maasstad Ziekenhuis: “Als patiënten beter kunnen aangeven wat voor hen belangrijk is en je als behandelaar beter inzicht hebt in de mens achter de patiënt, heeft dat heel veel meerwaarde. Je wilt als behandelaar dat een patiënt weet wat er te kiezen is en hem of haar begeleiden in het kiezen van een passende behandeling. Bij dat proces helpt deze keuzehulp enorm.”

Door wie is de keuzehulp ontwikkeld?

De keuzehulp is in een landelijke werkgroep samen met nierpatiënten, de Nederlandse Vereniging van Nierpatiënten en zorgprofessionals ontwikkeld. Ook nieren.nl van de Nierstichting en Nefrovisie hebben meegewerkt. ZorgKeuzeLab is ontwikkel- en implementatiepartner. De medische inhoud van de keuzehulp is gebaseerd op actuele wetenschappelijke kennis en de richtlijn en tot stand gekomen in overleg met zorgverleners en wetenschappelijke verenigingen.

Dashboard

Naast de keuzehulp wordt gewerkt aan een dashboard ter ondersteuning van de gesprekken in de spreekkamer. Complexe informatie wordt middels dit dashboard eenvoudig inzichtelijk voor zowel de patiënt als de betrokken zorgverleners en kan daarom worden gebruikt bij samen beslissen.

Meer informatie?
Kijk op Experiment uitkomstindicatoren of op ZorgKeuzeLab.
Deel dit artikel:
LinkedIn icon Twitter icon

Wat zijn sleutels voor succesvolle implementatie?

Implementatie van een keuzehulp gaat niet vanzelf. Zo concludeerde ook arts-onderzoeker Esmee Drost, die in onderzoeksverband inventariseerde wat er dan wél nodig is voor succes. Naast de wetenschappelijke publicatie in Patient Education and Counseling (PEC) hebben we ook hier de belangrijkste bevindingen en tips op een rij gezet.

Voor succesvolle implementatie van een keuzehulp, is het essentieel dat het team gemotiveerd is om samen beslissen in de praktijk te brengen.
- Esmee Drost, arts-onderzoeker, ETZ
Een gemotiveerd team is essentieel

De verzakking keuzehulp voorziet patiënten van informatie. Het onderscheidt zich van een informatiefolder, doordat het hen ook helpt om aan de hand van stellingen op een rij te zetten wat zij belangrijk vinden, en zo stapsgewijs tot een goed geïnformeerde weloverwogen voorkeur te komen.

Het is belangrijk dat artsen zich bewust zijn van deze voordelen en daarom graag de keuzehulp willen gaan inzetten. En dat ook nieuwe teamleden dit meekrijgen, zodat patiënten op een uniforme manier geïnformeerd en begeleid worden door het hele team.

Daarnaast weten we uit onderzoek naar de implementatie van andere keuzehulpen dat het ook leidt tot patiënten die beter geïnformeerd zijn, meer betrokken zijn bij hun behandelkeuze en meer tevreden zijn over hun keuze.

Tip: Creëer draagvlak bij alle betrokken

Draagvlak bij alle teamleden is belangrijk om de implementatie te laten slagen. Stel in de voorbereidingsfase een implementatie-team samen, geef een presentatie over de toegevoegde waarde van de keuzehulp aan je team bijv. tijdens een teamoverleg en betrek het team bij het maken van afspraken over de implementatiedoelstelling.

Aandacht voor praktische zaken

Als het hele team enthousiast is, komt het vaak neer op het regelen van slimme logistiek die helpt om de keuzehulp onderdeel van de routine te maken. Hoe zorg je ervoor dat alle teamleden op het juiste moment aan de keuzehulp denken? Vaak kun je met slimme logistiek daar aan bijdragen, zoals ervoor zorgen dat in elke spreekkamer altijd een keuzehulp-uitreikblok ligt.

Tip: Regel praktische zaken en logistiek

Zorg ervoor dat de uitreikblokken op elke spreekkamer aanwezig zijn. Dit werkt als een reminder. Bespreek wie dit wanneer gaat doen.

Vinger aan de pols met maandelijkse rapportages

Als het team eenmaal enthousiast is, is op het juiste moment aan de keuzehulp denken vaak een van de belangrijkste drempels. Naast slimme logistiek is ook het blijvend op de agenda houden goed.

ZorgKeuzeLab stuurt in de opstartfase maandelijks een rapportage met actuele cijfers over het gebruik van de keuzehulp en handige tips voor de implementatie naar de betrokken zorgverleners. Zo zorg je ervoor dat iedereen op een prettige manier steeds weer even herinnerd wordt aan hoe de implementatie verloopt. Het biedt ook een mooie basis om in een teamoverleg te bespreken wat goed gaat, waar nog mogelijke drempels liggen en hoe je die als team kunt wegnemen.

Tip: Zorg ervoor dat de keuzehulp onder de aandacht blijft

Een nieuwe werkwijze is altijd wennen. Het helpt om in de opstartfase de keuzehulp terug te laten komen in het MDO, tijdens de overdracht en werkoverleggen. Deel ervaringen. Zo blijft het in het team 'on top of mind'.


Ook uit ervaring met inmiddels meer dan 100 teams in zo’n 41 ziekenhuizen, blijkt dat het gebruik van een keuzehulp niet zomaar een gewoonte wordt. Met onze beproefde aanpak maken we structurele implementatie bij het hele team zo makkelijk én leuk mogelijk.

Aan de slag met de Verzakking keuzehulp

Wilt u de keuzehulp ook eens uitproberen in uw praktijk? Vraag kosteloos het proefpakket aan.

Bent u al overtuigd en wilt u direct aan de slag? Met ons implementatiepakket komt de keuzehulp in 3 tot 9 maanden in de routine.

Zorgvuldig ontwikkeld volgens de leidraad

Voor de ontwikkeling is een werkgroep opgericht onder leiding van dr. Caroline Vos en drs. Marjan Stegeman. Deze werkgroep is verantwoordelijk voor de medische inhoud. De keuzehulp is goedgekeurd door de Nederlandse Vereniging voor Gynaecologie en Obstetrie en patiëntenvereniging Bekkenbodem4All.

Deel dit artikel:
LinkedIn icon Twitter icon

Keuzehulp al 5 jaar in de routine: wat is het geheim?

SJG Weert is in 2016 gestart met het inzetten van de Borstkanker keuzehulp ter ondersteuning van Samen beslissen. SJG Weert werkt sinds 2020 samen met het Alexander Monro Ziekenhuis, waarmee zij de Alexander Monro locatie Zuidoost-Nederland vormen. Ook na 5 jaar is de keuzehulp standaard onderdeel van de werkwijze. Verpleegkundig specialisten Sandra Jansssen - Engelen, Miriam Geene en mammacare verpleegkundige Anita Maas - van Teeffelen geven een inkijkje in hoe ze dat doen.

Toen jullie in 2016 gestart zijn met het gebruik van de keuzehulp, waren jullie al voorstanders van Samen beslissen. Is voor jullie de werkwijze nog veel veranderd nadat jullie de keuzehulp zijn gaan inzetten?

“Ik denk dat we bij iedere patiënte die in aanmerking komt voor borstsparend nog bewuster benadrukken dat er een keuze is, ook al is de afwijking klein. We zien dat het gros van de patiënten al een voorkeur heeft. Ook dan geven we de keuzehulp mee, als naslagwerk. Het gebeurt zelden dat patiënten nog switchen naar een andere behandeling. Maar het doorlopen van de keuzehulp zorgt er wel voor dat patiënten beter voorbereid het gesprek aan gaan, beter geïnformeerd zijn en minder vragen hebben.” vertelt Miriam.

Sandra en Anita vullen aan: “Het werken met de keuzehulp is voor ons eigenlijk standaard geworden, het is echt onderdeel van onze werkwijze.”

Wat heeft bij jullie team ertoe bijgedragen dat de nieuwe werkwijze een standaard onderdeel van jullie routine is geworden?

Sandra: “In het MDO wordt door het mammateam besproken of een patiënt in aanmerking komt voor de keuzehulp. Zo ja, dan wordt dat genoteerd in het verslag van het MDO en de conclusie verschijnt ook in het EPD. Dat werkt direct als een reminder voor tijdens het consult met de chirurg. Meestal zijn we als verpleegkundig specialist aanwezig bij het gesprek. Mocht dit niet zo zijn, dan is de reminder handig voor de chirurg.”

Mirjam vertelt daarnaast: “De afgelopen jaren hebben we wel wat wisselingen gehad in het team. We hebben aan de nieuwe chirurgen steeds uitgelegd wat onze werkwijze is. Daar horen samen beslissen en de keuzehulp gewoonweg bij. Met een betrokken team en goede introductie van de werkwijze aan nieuwe teamleden hoeft het helemaal niet zo ingewikkeld te zijn. Ook kost het inzetten van de keuzehulp mij geen extra tijd. Ik kan heel kort uitleggen wat het doel is van keuzehulp en doe dat ook tijdens het consult.”

Met een betrokken team en goede introductie van de werkwijze aan nieuwe teamleden, hoeft het helemaal niet zo ingewikkeld te zijn.
- Miriam Geene, verpleegkundig specialist, SJG Weert
Veel van de patiënten aan wie jullie de keuzehulp uitreiken maken daar ook gebruik van. Ook hebben veel patiënten al een voorkeur tijdens het gesprek waarin je de keuzehulp uitreikt. Wat zeg je dan precies bij het uitreiken?

Sandra: “We leggen uit dat in het MDO besproken is, dat een patiënte in aanmerking kan komen voor een borstsparende behandeling. In het gesprek geven we altijd informatie over alle mogelijke behandelingen (ook amputatie met evt. reconstructie) en geven we aan dat de patiënte dus een keuze heeft. En dat dit ook mag en kan als de patiënte zich daar 'prettiger' bij voelt. Patiënten vragen geregeld ‘wat zou u doen?', maar daar doe ik nooit uitspraak over omdat het om een keuze van de patiënte zelf moet gaan”.

Miriam vult aan: “Het is niet alleen een kwestie van het uitreikvel meegeven. Ik wijs op het uitreikvel altijd even de link naar de website aan en benoem dat de patiënte een gebruikersnaam en wachtwoord moet invoeren. Ik benadruk ook dat deze inloggegevens uniek zijn en dat er verder niemand op de pagina kan komen. Het is je eigen pagina, je bepaalt zelf met wie je gegevens deelt. Ook leg ik uit dat het na het inloggen de keuzehulp heel gebruiksvriendelijk is en je stapsgewijs de informatie kunt lezen. Dat daarna stellingen volgen die je kunt beoordelen. Niet om te zeggen wat je moet doen, maar vooral om je te helpen bepalen wat voor jou de beste keuze is.”

Sandra en Anita: “En bij mensen bij wie we het als naslagwerk meegeven zeggen we: waarschijnlijk bevestigt het je in je keuze, en als dat niet zo is, laat het dan vooral aan ons weten.”

Ik leg in het gesprek de keuzehulp uitgebreid uit. Het is niet alleen een kwestie van een blaadje meegeven. We wijzen alles aan en benoemen het. Ik wijs op het uitreikvel altijd even de link naar de website aan en leg uit hoe uit hoe de keuzehulp is opgebouwd en wat ze daar aan hebben.
- Miriam Geene, verpleegkundig specialist, SJG Weert
Hebben jullie tips voor andere teams die gaan starten?

Miriam: “Wij maken altijd even tijd om onze nieuwe teamleden uitleg te geven over het doel en nut van de keuzehulp en leggen uit hoe het werkt. Het kan voor nieuwe teamleden even wennen zijn om ook bij een kleine afwijking uitleg te geven over de keuze borstamputatie. Maar als we toelichten dat het voor patiënten heel fijn is om een keuze te hebben en mee te beslissen hierover, begrijpen ze het ook heel goed en gaan ze daar in mee.”

Sandra: “Verder is het effectief om tijdens het MDO de keuzehulp aan de orde te stellen. Het is fijn als chirurg en verpleegkundig specialist samen het gesprek voeren. De chirurg bespreekt de keuze en de keuzehulp, en de verpleegkundig specialist geeft in het gesprek aanvullende uitleg over het gebruik van de keuzehulp."

Ook maken we nu voor start van de behandeling altijd een afspraak bij een radiotherapeut-oncoloog. Voor patiënten die twijfelen over bestraling in het kader van een borstsparende operatie, is dat heel prettig. Het extra gesprek neemt de twijfel vaak weg en zo weet de patiënte beter wat ze van de bestraling kan verwachten en kan dan beter een keuze maken."

Tot slot geeft Miriam aan: “Het is ook een kwestie van volhouden om de werkwijze eigen te maken. Alle begin is wennen, maar je zult merken dat Samen beslissen vanzelf een automatisme wordt en de keuzehulp is daarbij een heel goed hulpmiddel.”


Aan de slag met de Borstkanker keuzehulp!

Voor wie is de keuzehulp?

De Borstkanker keuzehulp is voor vrouwen met mammacarcinoom:

  • waarbij een borstsparende behandeling mogelijk is, met of zonder neo-adjuvante systemische behandeling
  • met als alternatief een ablatieve ingreep, met of zonder borstreconstructie
Hoe werkt het in de praktijk?

De keuzehulp is bij 21 ziekenhuizen in gebruik. Al meer dan 3500 vrouwen gebruikten de keuzehulp en 82% daarvan is (zeer) tevreden. Ook is de keuzehulp openbaar toegankelijk via Borstkankervereniging Nederland.

Bij alle teams is het gebruik van de keuzehulp binnen 3 tot 6 maanden routine geworden. Met ons implementatiepakket maken we het uw team zo makkelijk mogelijk.

Wilt u de keuzehulp eerst uitproberen in uw praktijk? Vraag kosteloos het proefpakket aan.

Zorgvuldig ontwikkeld volgens de leidraad

De Borstkanker keuzehulp is een initiatief van het Maastricht UMC+ met ZorgKeuzeLab als ontwikkel- en implementatiepartner. De keuzehulp is goedgekeurd door patiëntenvereniging Borstkankervereniging Nederland.

Deel dit artikel:
LinkedIn icon Twitter icon

Aandacht voor kanker in coronatijd

4 februari is het Wereldkankerdag. Elk jaar wordt op deze dag wereldwijd stilgestaan bij de impact van kanker, een ziekte waar 1 op de 3 Nederlanders op een zeker moment mee te maken krijgt. Kanker heeft grote impact op het leven van patiënten en hun naasten. ‘Samen beslissen’ over de best passende behandeling is daarom van essentieel belang. Juist nu.

Tijdens de lockdown gaat de zorg voor kankerpatiënten zoveel mogelijk door. Door corona zien we echter dat er minder kankerdiagnoses worden gesteld. Desondanks zijn er dagelijks oncologische patiënten en behandelaren die voor een behandelkeuze staan. Het is daarbij van essentieel belang dat patiënten en naasten betrokken worden bij de besluitvorming en samen met hun behandelaar weloverwogen de best passende behandeling kiezen.

Samen beslissen in coronatijd

In het proces van samen beslissen staat een goed gesprek over diagnose, mogelijke behandelingen en persoonlijke afwegingen centraal. In de praktijk is dat soms nog best een uitdaging gezien de beperkte tijd in de spreekkamer, emoties die de boventoon voeren waardoor het voor patiënten lastiger is om informatie te onthouden. Daar komt nu ook bij dat fysieke contactmomenten verder beperkt worden door de COVID-maatregelen.

Ervaring leert dat de implementatie van onze keuzehulpen in het zorgtraject samen beslissen bevordert:

  • Patiënten komen beter voorbereid naar de vervolgafspraak;
  • Je krijgt een beter beeld van wat er belangrijk is voor de patiënt;
  • Patiënten zijn meer tevreden over de behandelkeuze;
  • Patiënten hebben een concreter beeld van wat ze kunnen verwachten van de behandeling.

Mijn patiënten vertellen me dat ze het fijn vinden om alle opties naast elkaar te zien. Zo kunnen ze kiezen voor de behandeling die het beste in hun leven past. Als bijvoorbeeld een pianist moet kiezen tussen een behandelschema dat tintelingen in de vingers geeft en een vergelijkbaar behandelschema dat kaalheid veroorzaakt, kiest hij waarschijnlijk voor het laatste.
- Prof. dr. M. Koopman, Internist-oncoloog, UMC Utrecht

Elke behandeling heeft vaak veel impact op de kwaliteit van leven. Wat de beste passende behandeling is, verschilt per patiënten en hangt mede af van wat voor hem of haar belangrijk is.

Als patiënt gaat het om jouw lijf, je moet zelf de behandeling(en) doorstaan. Daarna leef je verder met de mogelijke gevolgen ervan. Je betrokkenheid bij de beslissing over behandelkeuzes kan niet gemist worden.
- Maaike Schuurman, BVN, Borstkankervereniging Nederland

In onze keuzehulpen proberen we patiënten zo'n goed mogelijk beeld te geven wat ze kunnen verwachten van een behandeling en wat het voor hun kan betekenen. Ook helpen we patiënten op een rij te zetten wat voor hen belangrijke afwegingen zijn zodat ze tot een voorkeur kunnen komen.

Ik merk dat patiënten rustiger naar het spreekuur komen, omdat ze bewuster de informatie tot zich hebben kunnen nemen, en daardoor vaak een meer weloverwogen voorkeur kunnen uitspreken
- Dr. P. Nieboer, Internist, Wilhelmina Ziekenhuis
Breed aanbod van oncologische keuzehulpen

Voor borstkanker, prostaatkanker, dikkedarmkanker, longkanker, eierstokkanker hebben we keuzehulpen ontwikkeld. Ben je benieuwd voor welke stadia deze keuzehulpen zijn en welke precieze keuzes deze ondersteunen? Bekijk onze keuzehulpen.

Keuzehulp gebruiken

Bent u patiënt en wilt u een van onze keuzehulpen gebruiken? Ga dan naar het overzicht van onze keuzehulpen en klik op het icoontje van de keuzehulp.

Bent u zorgverlener en wilt u onze oncologische keuzehulpen inzetten in uw praktijk? Bekijk ons volledige aanbod. Lees ook hoe we samen kunnen zorgen voor structurele implementatie.

Keuzehulp ontwikkelen

Is er voor uw aandachtsgebied nog geen keuzehulp? Bekijk hoe we deze samen kunnen ontwikkelen.

Wilt u een keuzehulp eens op proef uitproberen?
Neem contact op met Annette via: annette@zorgkeuzelab.nl.

Deel dit artikel:
LinkedIn icon Twitter icon