Blog Alle berichten

'Met de keuzehulp kan ik patiënten stimuleren om mee te beslissen.'

Bij het urologieteam van het Bravis ziekenhuis is sinds 2019 de Prostaatkanker keuzehulp een vanzelfsprekend onderdeel van de dagelijkse praktijk. Toen uro-oncoloog Eelco Collette vorig jaar bij het Bravis startte, was hij direct enthousiast over deze werkwijze. En nu nog.

Nadat je bij het Bravis begon, ben je de keuzehulp meteen gaan inzetten. Hoe kwam dat?

Ik zag de uitreikvellen op de poli liggen en werd direct enthousiast. Ik ben het meteen gaan gebruiken in mijn spreekuur. Het uitreikvel ondersteunt het gesprek en helpt om het heel persoonlijk te maken. Als dokter heb je de ruimte om je eigen verhaal te vertellen en terwijl je de opties bespreekt kun je dit direct aankruisen op het uitreikvel.

Ik kan er ook mee benadrukken dat de patiënt een rol heeft in de keuze en ze stimuleren om mee te beslissen. Aan het eind van het gesprek kan je het uitreikvel ook nog eens meegeven aan de patiënt. Dat werkt heel prettig.

Wat ik mooi vind is dat de hele werkwijze uit drie stappen bestaat (uitreikvel, online keuzehulp, samenvatting uit de keuzehulp. red.) en niet volledig digitaal is. De combinatie van starten met het uitreiken van het papieren vel in de spreekkamer, en daarna het thuis doorlopen van de digitale keuzehulp, werkt erg goed. Alles is ook persoonlijk van toonzetting en mooi vormgegeven. Dat werkt prettig en aansprekend voor patiënten.


Wat merk je tijdens je gesprekken als patiënten de keuzehulp hebben gebruikt?

In het eerste gesprek, zodra ze de diagnose 'kanker' horen, spelen vaak emoties de boventoon en weet je dat ze veel informatie die je dan bespreekt, niet goed onthouden. Ik merk een groot verschil als patiënten de keuzehulp doorlopen hebben. Ik zie dat ze veel beter geïnformeerd en toegerust zijn dan wanneer ze zelf hebben moeten googelen. In het tweede gesprek is er meer rust en patiënten weten dan vaak al wat ze willen. De keuzehulp is dan een bevestiging van de behandelvoorkeur.

Ik merk een groot verschil als patiënten de keuzehulp doorlopen hebben. Ik zie dat ze veel beter geïnformeerd en toegerust zijn.
- Eelco Collette, uro-oncoloog, Bravis
Hoe hebben jullie ervoor gezorgd dat deze werkwijze onderdeel van de routine blijft?

Het is goed om het team alert op de keuzehulp te houden. De periodieke rapportages van ZorgKeuzeLab over het gebruik van de keuzehulp, die het hele team gemaild krijgt, werken echt goed als enthousiasmerende geheugensteun.

Daarnaast werkt het goed als reminder als het uitreikblok in het zicht op elke spreekkamer ligt. Dan gebruik je het sneller dan als je tijdens het spreekuur er ineens aan denkt en het nog bij de balie moet ophalen.

Heb je nog tips voor zorgverleners die gaan starten met het werken met de keuzehulp?

Mijn tips zijn vooral praktisch van aard:

  • Neem eenmaal de hele digitale keuzehulp door alsof je een patiënt bent, zodat je ervaart wat patiënten doorlopen. En lees ook de werkwijze op de instructiekaart een keer goed door, als reminder wie, wat, wanneer doet.
  • Leg het uitreikblok zichtbaar op je bureau neer, direct naast je computer.
  • En zet een reminder in je ‘EPD smart tekst' zodat je de keuzehulp altijd uitreikt. Ik noteer ook in het EPD dat ik het heb uitgereikt aan de patiënt.

Ik heb de keuzehulp vrijwel direct standaard in mijn werkwijze opgenomen. Dus, ga het gebruiken in je spreekuur, gewoon mee beginnen.


Voor wie is de keuzehulp?
De Prostaatkanker keuzehulp is voor mannen met laag en middelhoog risico gelokaliseerd prostaatcarcinoom, waarbij tenminste twee van de volgende behandelingen mogelijk zijn:

  • actief volgen
  • opereren
  • brachytherapie
  • uitwendige bestraling

De keuzehulp is ook geschikt voor mannen met hoog risico gelokaliseerd prostaatkanker die de keuze tussen opereren en bestraling hebben.


Ook aan de slag!

Bij alle teams is het gebruik van de keuzehulp binnen 3 tot 6 maanden routine geworden. Met ons implementatiepakket maken we het uw team zo makkelijk mogelijk.

Over de keuzehulp

De keuzehulp is zorgvuldig ontwikkeld volgens de leidraad en goedgekeurd door de Nederlandse Vereniging voor Urologie en door de Prostaatkanker stichting. Meer over de keuzehulp

Deel dit artikel:
LinkedIn icon Twitter icon

Europese dag van de Beroerte: aandacht voor samen beslissen na een CVA

Vandaag op de Europese dag van de Beroerte, staan we stil bij het belang van samen beslissen na een beroerte. Patiënten die met een beroerte worden opgenomen in het ziekenhuis, moeten vaak in korte tijd een besluit nemen over waar ze naar toe gaan na ontslag. De CVA keuzehulp ondersteunt patiënten, hun naasten en het behandelteam bij dit besluit.

CVA staat voor cerebrovasculair accident. Dit wordt ook vaak een 'beroerte' of 'stroke' genoemd. Patiënten met een herseninfarct en hersenbloeding, hebben behoefte aan duidelijke informatie over wat hen is overkomen en wat en welke vervolgbehandelingen zij kunnen verwachten op de verschillende ontslagbestemmingen, zoals thuis, op een revalidatieafdeling van het verpleeghuis of in het revalidatiecentrum.

De CVA keuzehulp is ontwikkeld om patiënten, hun naasten en hun behandelteam te ondersteunen om samen te beslissen over de ontslagbestemming die het beste past. Deze keuzehulp is de eerste keuzehulp in Nederland die toegepast wordt in de kliniek.


Samen beslissen over de ontslagbestemming

De eerste ervaringen van patiënten en zorgverleners zijn positief. Verpleegkundig specialist Wilma Pellikaan, werkzaam in het St. Antonius ziekenhuis in Nieuwegein: “Ondanks de acute en stressvolle situatie van een opname zorgt de CVA keuzehulp ervoor dat de wensen van de patiënt gezien en gehoord worden. Het gebruik van de keuzehulp zorgt voor een andere manier van werken, waarbij de patiënt en het team samen zoeken naar de beste optie in de ontslagbestemming.”

CVA-patiënt Marc Heesterbeek: “Als patiënt voel ik me meer gehoord en ben ik gemotiveerder omdat mijn prioriteiten voorop staan in mijn herstel.” Bekijk dit filmpje waarin Heesterbeek hier meer over vertelt en ervaringen van zijn behandelteam met de keuzehulp.

De CVA keuzehulp is ontwikkeld als onderdeel van het Experiment uitkomstindicatoren van Santeon, met ZorgKeuzeLab als ontwikkel- en implementatiepartner en in nauwe samenwerking met patiënten en patiëntenvereniging Hersenletsel.nl.

De CVA keuzehulp wordt al gebruikt in het OLVG, St. Antonius Ziekenhuis, Maasstad Ziekenhuis, Medisch Spectrum Twente en Martini Ziekenhuis. Binnenkort starten ook het CWZ en het Catharina Ziekenhuis. Inmiddels is de keuzehulp door ruim 400 patiënten en naasten gebruikt.

De keuzehulp ook inzetten in jouw praktijk? Meer over de CVA keuzehulp.

Deel dit artikel:
LinkedIn icon Twitter icon

Samen beslissen bij gevorderd eierstokkanker

Op 8 mei is het Wereld Eierstokkanker dag, een dag waarop wereldwijd wordt stil gestaan bij vrouwen met eierstokkanker. In Nederland krijgen elk jaar zo'n 850 vrouwen de diagnose uitgezaaide eierstokkanker. Vaak wordt dit pas ontdekt als de ziekte al is uitgezaaid. De Eierstokkanker keuzehulp is ontwikkeld om patiënten en behandelaars te ondersteunen om samen de best passende behandeling te kiezen.

De standaard behandeling bij vrouwen met eierstokkanker in een gevorderd stadium, is een combinatie van chemotherapie en een operatie. De volgorde is variabel en de overleving verschilt. Persoonlijke levenswensen van de patiënt spelen een belangrijke rol bij het bepalen van de volgorde van de behandelingen of bij de keuze geen antikankerbehandeling te doen.

We weten dat patiënten achteraf meer tevreden zijn als ze meer grip hebben op de situatie en ze met vertrouwen de behandeling in gaan.
- Janna Roozendaal, patiëntvertegenwoordiger van Stichting Olijf

Gynaecoloog-oncologen Anne van Altena en Roy Kruitwagen namen in 2017 vanuit de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) een initiatief voor het ontwikkelen van de keuzehulp, samen met ZorgKeuzeLab. Van Altena: ‘Wij begonnen met een sterke overtuiging: vrouwen écht een stem geven.’ Kruitwagen voegt toe ‘Een arts heeft de plicht om de overwegingen van de patiënt in het advies mee te nemen. Je wil naar een persoonlijk advies.’ Vanuit haar ervaring bij andere keuzehulp ontwikkel- en implementatietrajecten geeft Regina The van ZorgKeuzeLab aan: ‘En we wilden landelijke consensus over de medische inhoud. Dat is de enige manier om breed gebruik van de keuzehulp en afname van praktijkvariatie te bewerkstelligen.’

Samen beslissen bij gevorderd eierstokkanker

De Eierstokkanker keuzehulp is bedoeld om patiënten uitgebreid te informeren over de ziekte en de onderzoeken. Ook komen de mogelijke behandelingen met de voor- en nadelen én daarmee de impact op de kwaliteit van leven voor de patiënt aan bod. De patiënt zet op een rij wat zij belangrijk vindt en wat haar afwegingen zijn. Zo kan ze samen met haar behandelaar een afgewogen keuze maken over de best passende behandeling.


Meer grip, meer tevreden

“We weten dat patiënten achteraf meer tevreden zijn als ze meer grip hebben op de situatie en ze met vertrouwen de behandeling in gaan.” vertelt Janna Roozendaal, patiëntenvertegenwoordiger van Stichting Olijf. “Goede voorlichting en de tijd om informatie te kunnen verwerken zijn belangrijke componenten. Een goed gesprek tussen patiënt en behandelaar over wat zij belangrijk vindt is essentieel, evenals tussen patiënten en naasten.”

Keuzehulp in de praktijk

De ervaringen van gynaecoloog-oncologen zijn positief. Ze geven aan dat patiënten de informatie in de keuzehulp toegankelijk en begrijpelijk vinden. Ook merken zorgverleners dat het patiënten structuur biedt om weloverwogen te bepalen wat zij belangrijk vinden voor het vervolg.

Van Altena, trekker van voor het onderzoek naar de effectiviteit van de keuzehulp: "In het Radboudumc horen we positieve geluiden over de keuzehulp. Collega’s geven aan dat het uitreikvel tijdens het consult helpt om de behandelopties gestructureerd uit te leggen en ook patiënten reageren enthousiast.” En zo hoorden we terug van een van de patiënten na het gebruik van de keuzehulp:

In de keuzehulp kom je alles tegen wat je als patiënt wilt weten. Je hoeft niet meer op verschillende sites te zoeken naar eventuele antwoorden. En dat geeft rust.
- Patiënt over de Eierstokkanker keuzehulp

De Eierstokkanker keuzehulp wordt nu in onderzoeksverband geïmplementeerd bij deze ziekenhuizen: Maastricht UMC+, Zuyderland, Radboudumc, Rijnstate, Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis, Amphia, Bravis en LUMC.

Wil jouw team ook aansluiten bij het onderzoek?

Voor vragen over het onderzoek:
Neem contact op met Judith den Ouden via: JdenOuden@rijnstate.nl

Voor vragen over de keuzehulp of implementatie:
Neem contact op met Regina The via: regina@zorgkeuzelab.nl

Meer informatie over de Eierstokkanker keuzehulp.

Deel dit artikel:
LinkedIn icon Twitter icon

Het inpassen van de ICD keuzehulp in het zorgtraject een complexe uitdaging?

Het cardiologieteam in het Haga Ziekenhuis is in 2018 gestart met het gebruik van de ICD keuzehulp ter ondersteuning van Samen beslissen. De ICD keuzehulp is sindsdien standaard onderdeel van de werkwijze. Dat is opvallend, want het inpassen van de ICD keuzehulp in het zorgtraject blijkt vaak een complexe uitdaging. ICD technicus Caroline Haas vertelt over haar ervaringen en geeft handige tips voor teams die nog gaan starten.

Wat is de reden dat jullie de ICD keuzehulp zijn gaan inzetten?

“We kregen de mogelijkheid om de ICD keuzehulp eerst in studieverband te implementeren. Parallel daaraan werd in meerdere klinieken geëvalueerd klinieken wat de meerwaarde voor zowel de patiënt als voor ons als cardiologieteam. Daarnaast hoorden we ook dat ook binnen ons ziekenhuis op steeds meer afdelingen op deze wijze gewerkt wordt. Dus we wilden het zeker een kans geven.”

Welke meerwaarde merk je tijdens je gesprekken als patiënten de keuzehulp hebben gebruikt?

“Het biedt een mooie aanvulling op het uitgebreide informatiepakket dat wij al hebben. De keuzehulp biedt duidelijke en gestructureerde informatie voor patiënten. Ze gaan daardoor beter voorbereid het vervolggesprek in. Sommige patiënten geven bij het uitreiken aan dat ze al wel bekend zijn met de aandoening. Dan probeer ik ze toch aan te sporen om de keuzehulp te doorlopen door te zeggen: ‘Het is leuk en goed om te lezen, je kunt bijvoorbeeld ook zien hoe je hartritme werkt.’ Ook dan gebruikt nog niet iedereen het, maar als ze daar bewust voor kiezen is dat prima.”

Caroline legt vervolgens uit dat voor haar de grootste meerwaarde van de keuzehulp ligt bij een kleine groep patiënten die de keuze moeten maken over wel of niet wisselen van de ICD als de batterij bijna op is. “Bij gesprekken over wissels merk je dat de grote groep ook na het invullen van de keuzehulp voor een wissel kiest zonder enige twijfel. Er is echter een kleine groep patiënten die door de keuzehulp bewust wordt gemaakt dat een wissel niet hoéft, maar dat stilletjes inslapen misschien ook wel een prettige optie is. Het is dan heel waardevol dat je deze groep mensen er door het gebruik van de keuzehulp iets makkelijker eruit pikt. Ook al is het maar een handjevol mensen.“

De grootste meerwaarde van de keuzehulp ligt bij een kleine groep patiënten die de keuze moeten maken over wel of niet wisselen van de ICD. Zij worden door de keuzehulp bewust gemaakt dat een wissel niet hoéft.
De logistiek voor ICD voorlichting is best ingewikkeld, hoe heb je de keuzehulp ingepast in het zorgtraject?

Er zijn drie routes te onderscheiden:

  1. Patiënten die in aanmerking komen voor een ICD implantatie ter preventie van een levensbedreigende hartritmestoornis (primaire preventie). Zij krijgen de keuzehulp via de ‘poliklinische route’.
  2. Patiënten die in aanmerking komen voor een ICD implantatie nadat ze een levensbedreigende hartritmestoornis hebben doorgemaakt (secundaire preventie). Zij krijgen de keuzehulp via de ‘klinische route’.
  3. Patiënten die al een ICD hebben waarbij de batterij bijna op is, en daardoor in aanmerking komen voor een ICD wissel.

1. Poliklinische route
“Een patiënt wordt aangemeld voor een ICD. Daarna wordt de indicatie beoordeeld door de device cardioloog. Het planbureau stuurt vervolgens alle informatie naar de patiënt, inclusief de keuzehulp en plant datum in voor het gesprek met de ICD technicus.
Voor die tijd leest de patiënt de informatie en doorloopt de keuzehulp. Tijdens het gesprek met de ICD technicus besluiten we dan of een patiënt wel of niet de ICD wil.

2. Klinische route
In het ideale geval spreken we 's ochtends de patiënt. Dan geven we beknopte uitleg over de ICD en geven we de ICD keuzehulp mee. Patiënten hebben hier een computer op de kamer waarop ze de keuzehulp kunnen doornemen. 's Middags nemen we dan uitgebreid de tijd voor het voorlichtingsgesprek. Als patiënten de keuzehulp hebben gebruikt, merken we dat onze gesprekken meestal makkelijker verlopen. Heel veel vragen zijn dan al beantwoord.

3. Wissels
In de agenda van de cardiologen hebben we standaard een aantal consulten gereserveerd om wissels te bespreken. Als de ICD technicus tijdens de controle ziet dat een device (bijna) gewisseld moet worden (near ERI) reiken we de keuzehulp uit aan de patiënt en plannen we een consult in bij de cardioloog. Als de patiënt op afstand wordt gemonitord, bellen we naar de patiënt toe om het uit te leggen, en sturen we de keuzehulp per post toe. Tijdens het consult met de cardioloog kunnen ze dan bespreken of ze een nieuwe ICD willen of niet. En in het geval ze ook een pacemaker (CRT) met ICD functie hebben, bespreken we de mogelijkheid tot een downgrade. Na het consult kan dan het vervolg gepland worden.

Hoe hebben jullie ervoor gezorgd dat het hele team volgens deze werkwijze is gaan werken?

Mede doordat we als ICD technici alle voorlichtingsgesprekken doen, werken we hier met een niet al te groot team. Dat is een voordeel. Ook helpt het mee dat we er als ICD technici allemaal hetzelfde in staan. Het secretariaat stuurt bij elke patiënt die in aanmerking komt standaard de ICD keuzehulp mee in het informatiepakket. De brief die hierbij gestuurd wordt, hebben we aangepast. Daarin wordt nu verwezen naar de keuzehulp en is het verzoek opgenomen om deze voorafgaand aan het consult door te nemen. Het kan daardoor niet vergeten worden.

Als iedereen de keuzehulp een keertje heeft ingekeken, dan ga je als team met dezelfde basiskennis van start.
Hebben jullie tips voor andere teams die gaan starten?

“Laat bij start het hele team de keuzehulp een keer doorlopen, het is belangrijk dat iedereen heeft gezien wat er precies in de keuzehulp staat en hoe informatief dat is. Daarnaast is het essentieel om de logistiek voorafgaand aan de start goed in te regelen. Zo is het echt heel fijn dat ons planbureau standaard de patiënten van te voren informeert en een voorlichtingsgesprek met hen inplant.”


Zorgvuldig ontwikkeld volgens de leidraad
De ICD keuzehulp is een initiatief van de NVVC en ontwikkeld door ZorgKeuzeLab in samenwerking met een team van cardiologen, patiëntenvereniging Stichting ICD dragers Nederland en een expert- en patiëntpanel.

De keuzehulp is goedgekeurd door de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie, patiëntenvereniging Harteraad en patiëntenvereniging Stichting ICD Dragers Nederland (STIN).

Ook aan de slag in jouw ziekenhuis?

Wilt u een keuzehulp op proef uitproberen?
Neem contact op met Annette via: annette@zorgkeuzelab.nl.

Meer informatie over de ICD keuzehulp.

Deel dit artikel:
LinkedIn icon Twitter icon