Veel medisch specialisten zijn gewend om snel en doortastend te handelen. Niemand wil zijn of haar patiënten onnodig lang in onzekerheid laten. Ook tijdsdruk, volle spreekuren en de wens om overzicht te houden, spelen mee. Een time-out voelt dan soms als (onnodige) vertraging. Daarnaast zijn er begrijpelijke zorgen: wat als de patiënt in de tussentijd afhaakt? Wat als hij of zij juist méér onzeker wordt van het nadenken? Of de verkeerde informatie opzoekt op internet? Deze bezorgdheden zijn invoelbaar, maar niet altijd terecht.
Onderzoek toont aan dat patiënten die tijd krijgen om na te denken en gebruikmaken van keuzehulpen, bewuster kiezen. Ze voelen zich serieus genomen, zijn beter geïnformeerd en ervaren meer regie in hun zorgtraject. Dit heeft niet alleen een positief effect op de therapietrouw en de kwaliteit van leven, maar kan ook bijdragen aan lagere zorgkosten op de lange termijn.¹
Keuzehulpen helpen patiënten om hun opties beter te begrijpen, realistischere verwachtingen te vormen en keuzes te maken die passen bij hun persoonlijke waarden. In verschillende studies is aangetoond dat een kort moment van reflectie tussen de informatieverstrekking en de uiteindelijke besluitvorming, het keuzeproces ten goede komt. Patiënten waarderen dit 'pauze'-moment en ervaren achteraf minder spijt van hun keuze. Ook in de oncologische zorg is gebleken dat 'family time-outs' – waarin patiënt en naasten samen afwegingen op een rij zetten, zonder de arts erbij – leiden tot keuzes die beter afgestemd zijn op de persoonlijke situatie.²
Een keuzehulp ondersteunt deze tussenfase. Het is geen vervanging van het gesprek, maar een waardevolle aanvulling. De patiënt krijgt – thuis of samen met een naaste – overzicht van de opties, uitleg in begrijpelijke taal, en ruimte om persoonlijke voorkeuren te verkennen. Zo wordt de time-out geen lege stilte, maar een fase van voorbereiding. En het mooie is: veel medisch specialisten merken dat het vervolgconsult juist efficiënter en effectiever verloopt. Omdat de basis al is gelegd, kan het gesprek echt gaan over wat ertoe doet.
Een time-out kan betekenen dat er een extra afspraak nodig is, maar dit is geen tijdverlies. Uit onderzoek blijkt dat patiënten slechts 20 tot 60% van de informatie uit het eerste gesprek onthouden, zeker wanneer de boodschap emotioneel beladen is.³ En de helft van de rest wordt verkeerd herinnerd.⁵ Een extra consult of time-out draagt bij aan weloverwogen beslissingen die beter passen bij de voorkeuren van de patiënt.
Door ruimte te geven voor reflectie en het gesprek later voort te zetten, worden consulten effectiever. Het eerste gesprek kan korter en gerichter zijn, omdat er minder tijd nodig is om de patiënt te informeren over de verschillende opties. De patiënt heeft tijd om alles te laten bezinken, vragen te formuleren en eventueel met naasten te overleggen. Het vervolgconsult is daardoor concreter, efficiënter en levert keuzes die rust en duidelijkheid brengen. In plaats van herhaalconsulten vanwege twijfel of onduidelijkheid achteraf, kom je tot keuzes die rust en duidelijkheid bieden. Juist in een zorgsysteem onder druk is dit een investering in zowel kwaliteit als capaciteit.⁶
Het vraagt soms om net een andere manier van denken. Niet: “Ik weet wat medisch het beste is, laten we snel kiezen.” Maar: “Wat is voor jou belangrijk? Laten we samen kijken wat het beste past bij jouw leven.” Juist als de druk hoog is, lijkt het nemen van een time-out een luxe. Maar in werkelijkheid is het een voorwaarde voor passende zorg.
Samen beslissen draait namelijk niet alleen om medische keuzes, maar ook om de persoon achter die keuze. Het gaat over wat belangrijk is voor hun leven en welke impact de beslissing heeft op hun toekomst. Laten we die ruimte voor reflectie blijven geven, ook als het ongemakkelijk voelt. Juist op die momenten ontstaan de keuzes die echt betekenisvol zijn.
Ben je geïnspireerd geraakt en wil je in de praktijk ervaren hoe een time-out, ondersteund door een keuzehulp, het keuzeproces niet vertraagt – maar juist verdiept? We horen graag hoe we je kunnen helpen!
Ben je bestuurder, projectleider of programma manager en wil je breed draagvlak creëren voor samen beslissen in jouw ziekenhuis? Of ben jij zorgverlener en wil je ervaren hoe onze keuzehulpen ondersteunen bij samen beslissen?
Neem dan contact op met:
ellen@zorgkeuzelab.nl
