Afgelopen week belde een vriend mij op: "Ik ben samen met mijn vriendin net bij een orthopedisch specialist geweest. Die gaf aan dat haar voorste kruisband gescheurd is en zij hiervoor een operatie moet ondergaan. Ik heb er geen goed gevoel bij. Wat kunnen we het beste doen?"
Ik dacht toen aan een aantal vragen, gebaseerd op het onderzoek van de universiteit van Sydney en de publiekscampagne "Ask 3 Questions" van de NHS:
Al snel bleek dat het gesprek met de arts gehaast was verlopen. In het gesprek was naast operatie de mogelijkheid om te kiezen voor een conservatieve behandeling niet ter sprake gekomen, zoals in de NHG richtlijn en orthopedische richtlijn beschreven staat.
In één gesprek werd de diagnose gesteld en het behandelplan bepaald: eerst langs de fysiotherapeut en de komende maand zou een operatie ingepland worden. Toen was de tijd op. Het was niet in haar opgekomen dat er mogelijk ook een andere optie is.
Mijn advies was: Ga terug naar je arts en fysiotherapeut en stel hen beiden de volgende drie vragen:
1. Wat zijn mijn opties?
2. Wat zijn voor mij de voor- en nadelen per optie?
3. Wie kan mij helpen bij het maken van deze keuze?
Denk vervolgens goed na over wat voor jou belangrijk is, en maak samen met je arts en fysiotherapeut de keuze welke behandeling het beste bij jou past.
Ook in Nederland zijn er meerdere initiatieven die deze 3 vragen meer onder de aandacht willen brengen bij patiënten en artsen. Zo is onder andere het NPCF een publiekscampagne aan het voorbereiden om patiënten meer te betrekken bij de behandeling en keuze hiervan.
De campagne vraagt aandacht voor gedeelde besluitvorming en moedigt beide patiënten en artsen aan om samen te werken bij de keuze voor de behandeling.
MuON organiseert jaarlijks enkele netwerkbijeenkomsten om regionale zorgverleners met elkaar en met verwijzers in contact te brengen. Het thema voor het najaar 2014 is empowerment. Gisterenavond was de aftrap van een reeks van drie bijeenkomsten. Het ZorgKeuzeLab was uitgenodigd om onze visie en ervaringen over gedeelde besluitvorming te delen met het netwerk. Het voorproefje van de prostaatkanker keuzehulp die eerder dit jaar is gelanceerd werd positief ontvangen. Aansluitend vond een enerverende discussie plaats over de toepassing van gedeelde besluitvorming in de praktijk.
Over het MuON
MuON staat voor Multidisciplinair Oncologie Netwerk. Dit netwerk, actief in de regio Gelderse Vallei, brengt mensen met kanker en hun naasten in contact met de juiste hulpverleners. En het brengt hulpverleners die gespecialiseerd zijn in de begeleiding van mensen met kanker en hun naasten samen. Dit maakt het makkelijker voor zowel patiënten als hulpverleners om snel de juiste persoon te vinden. Daarnaast kunnen zorgverleners daardoor ook ervaringen en best practices met elkaar uitwisselen. Het MuON heeft een kwaliteitsbeleid met kwaliteitscriteria opgesteld. Alleen zorgverleners die hieraan voldoen kunnen zich bij het netwerk aansluiten. De aangesloten zorgverleners zijn te vinden op www.kankerinderegio.nl.
Vandaag vindt de oplevering plaats van de Parkinson Behandelcoach, gericht op beginnend Parkinson en de Parkinson keuzehulp, gericht op gevorderd Parkinson. Beiden gaan patiënten en artsen ondersteunen bij de keuze voor de juiste behandeling. In opdracht van Prof. dr. Bas Bloem van het Radboud UMC hebben wij de afgelopen twee jaar met dr. Bart Post, dr. Marjan Faber, Frouke Nijhuis en Wieteke van Dijk beide keuzehulpen ontwikkeld.
Parkinson Behandelcoach
Als de ziekte van Parkinson net is vastgesteld door de neuroloog, zit de patiënt vaak met veel vragen zoals: 'Wat is het precies? Welke symptomen horen erbij, en wat kan ik er aan doen? Wat is het verschil tussen de mogelijke behandelingen? Hoe ervaren lotgenoten dit?'. Daarnaast is er vaak een keuze tussen twee type medicijnen: levodopa en dopamine agonist. De Parkinson Behandelcoach biedt de patiënt en arts al ondersteuning in de spreekkamer. Daarnaast krijgen de patiënt en haar naasten de mogelijkheid om thuis alles op hun eigen tempo door te nemen.
Teamfoto Parkinson keuzehulpen
Parkinson Keuzehulp
De Parkinson Keuzehulp faciliteert de patiënt en neuroloog bij het maken van de keuze voor een vervolgbehandeling in het gevorderde stadium van Parkinson. Er zijn vaak drie behandelingen mogelijk: apomorfine pomp, Deep Brain Stimulation (DBS) en een duodopa pomp. In de keuzehulp worden de behandelingen uitgelegd en kunnen ze met elkaar worden vergeleken. Ook wordt de patiënt ondersteund om al haar afwegingen op een rij te zetten, zodat ze goed voorbereid het keuze gesprek met de neuroloog in gaat.
De informatie is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek met als doel een objectieve vergelijking te geven tussen de drie behandelingen. Voor het onderzoek zijn ruim 1500 wetenschappelijke papers statistisch met elkaar vergeleken.
Gebruiksvriendelijk platform voor patiënt en arts
Naast de Parkinson keuzehulpen hebben we ook een keuzehulp voor gelokaliseerd prostaatkanker ontwikkeld in samenwerking met het St Elisabeth Ziekenhuis en universiteit van Tilburg. Met de Parkinson keuzehulpen zijn nu de tweede en derde keuzehulp toegevoegd aan ons platform. Ons doel is om zeer gebruiksvriendelijke keuzehulpen te ontwikkelen die zowel de patiënt als de arts ondersteunen. Het is daarom essentieel dat de keuzehulp past binnen het zorgpad. We zijn druk bezig om het platform verder uit te breiden naar andere ziekten.
Meer weten?
Heeft u naar aanleiding van het bovenstaande vragen? Neem dan contact op met:
Regina The, regina@zorgkeuzelab.nl, 06-24220053
Afgelopen zaterdag vond de 2e editie van "Meeting of Minds Kanker en Ouderen 2014" plaats in de Fabrique te Utrecht, georganiseerd door het KWF. Dit jaar was het thema van de dag: "Communicatie voor elkaar?", waar gedeelde besluitvorming uiteraard ook een belangrijk onderdeel vanuit maakt. De gastenlijst bestond met name uit zorgverleners en patiënten, maar gezien het thema was ook het ZorgKeuzeLab aanwezig bij deze inspirerende dag.
Directeur van het KWF, Michel Rudolphie, trapte de meeting af, met de urgentie van het probleem. In Nederland krijgen per jaar ongeveer 100.000 mensen de diagnose kanker. 60 procent daarvan is ouder dan 65 jaar, en 40 procent ouder dan 70. Toch weet de gezondheidszorg vaak niet goed wat gangbare therapieën tegen kanker voor uitwerking hebben op de oudere patiënt doordat het klinische onderzoek zich met name richt op mensen tussen de 30-55 jaar. Daarnaast vindt er bij oudere patiënten zowel vaak overbehandeling als onderbehandeling plaats.
Voorwaarden goede communicatie met de oudere kankerpatiënt
Zo gaf Franchette van den Berkmortel, internist-oncoloog bij het Atrium Ziekenhuis, aan dat de oudere patiënt versterkt worden alvorens ze kan participeren in de besluitvorming, door de juiste informatie te krijgen en ondersteuning bij inventarisatie wat kwaliteit van leven voor de patiënt inhoudt.
Ook was er een duidelijk pleidooi voor het vaststellen van de biologische leeftijd (cognitief vermogen, comorbiditeit, mobiliteit etc.) versus de kalenderleeftijd, van onder andere Monique Slee, internist ouderengeneeskunde bij het VUmc. Het is van groot belang om deze vast te stellen alvorens te de behandelopties te inventariseren.
Voor je echter een goed gesprek kan hebben, is het belangrijk dat de patiënt ook goed begrijpt wat de opties inhouden, maar hoe zorg je ervoor dat ondanks de verschillen in biologische leeftijd, economische achtergrond, de patiënt alle informatie goed begrijpt. Informatie op maat beschikbaar is daarin cruciaal.
Tot slot is er nog een cruciaal onderdeel die helaas minder vanzelfsprekend is dan je wellicht zou verwachten, een open houding van de zorgverlener die goed luistert naar wat de patiënt belangrijk vindt en hierover in gesprek gaat.