Maar liefst 1 op de 3 mensen vroeg of laat kanker krijgt. Ruim 60% is ouder dan 65 jaar. Jaarlijks komen er nu circa 60.000 oudere kankerpatiënten bij tegenover 40.000 kankerpatiënten onder de 65 jaar.
Binnen de oncologie gaan behandelkeuzes vaak gepaard met „trade-offs" tussen kwaliteit van leven en lengte van leven. Daarom is er in de meeste gevallen niet één beste behandeling voor iedereen. Het is daarom van groot belang dat bij gedeelde besluitvorming, waarbij de patiënt wordt betrokken in het keuzeproces en haar persoonlijke voorkeuren integraal onderdeel vormen, de basis vormen voor deze complexe behandelkeuzes.

Bij ouderen (≥70 jaar) is het besluitvormingsproces vaak nóg ingewikkelder. Zij vormen een speciale groep patiënten omdat de wetenschappelijke basis voor oncologische behandelingen voor ouderen vaak beperkt is, zoals ook beschreven in het SCK rapport: Kanker bij Ouderen van het KWF. Daarnaast zijn er grote verschillen in vitaliteit en kwetsbaarheid. Door de vergrijzing, de toenemende incidentie van kanker en de verbeterde overlevingskansen zal het absolute en relatieve aantal ouderen met kanker de komende jaren explosief stijgen. Naar verwachting worden in 2020 jaarlijks 77.000 nieuwe oudere kankerpatiënten verwacht tegenover 41.000 kankerpatiënten onder de 65 jaar. En daar zal het niet eindigen. De noodzaak voor geïndividualiseerde besluitvorming bij oudere kankerpatiënten is daarom bijzonder groot.

In de dagelijkse praktijk blijkt dit vaak lastig. De patiënt weet niet altijd dat er een keuze gemaakt dient te worden. Daarnaast is zij zich er niet van bewust dat haar voorkeuren en wat zij belangrijk vindt een rol kan spelen in het besluitvormingsproces. Voor een arts is het niet altijd eenvoudig om patiënten bij dit keuzeproces te betrekken. Ze ervaren vaak enorme tijdsdruk, en hebben het idee dat het betrekken van de patiënt bij de behandelkeuze veel extra tijd in beslag zal nemen. Daarbij denken ze wel te weten wat hun patiënt graag wil. Uit onderzoek blijkt echter dat dit vaak niet het geval is. Ook beschikken ze niet altijd over de juiste tools en communicatievaardigheden om patiënten op de juiste manier te betrekken.

Zowel patiënt en arts hebben behoefte aan ondersteuning bij het besluitvormingsproces:

• De patiënt moet weten dat zij een keuze heeft, weten wat zijn opties zijn en de voor-en nadelen hiervan. Begrijpen dat haar voorkeuren belangrijk zijn bij de keuze en vervolgens is ondersteuning krijgen bij het maken van de afwegingen.
• De medisch specialist heeft ondersteuning nodig om haar patiënt op de juiste manier te betrekken in het keuze proces en te achterhalen wat belangrijk is voor de patiënt. Daarnaast kan een arts in het huidige systeem alleen vergoeding aanvragen voor een behandeling. Voor ondersteuning bij het maken van persoonlijke afwegingen of geen behandeling krijgt zij nu nog geen vergoeding. Een aandachtspunt voor de zorgverzekeraar: invoeren van kijk- en luistergeld zodat artsen ook de tijd krijgen om hiermee aan de slag te gaan.
• De huisarts kan ook een belangrijke rol spelen, zij is vaak al optimaal geïnformeerd door comorbiditeiten, de ervaringen bij eerdere behandeltrajecten en het sociale netwerk van de patiënt. Om dit mogelijk te maken is goede samenwerking tussen de eerste en tweede lijn nodig die ingebed is in beide organisaties.

Wij werken graag mee aan het ondersteunen van patiënten en artsen in de eerste- en tweede lijn om het gezamenlijke besluitvormingsproces te verbeteren. Heeft u ideeën en wilt u hier ook graag mee aan de slag? We horen het graag.