In het Spaarne Gasthuis is tegelijkertijd met de implementatie van de keuzehulp, het gehele proces van voorlichting en predialyse nierfalen poli onder de loep genomen. Ook is het ziekenhuis gestart met het ‘brugstation’, een aparte dialyseruimte voor maximaal twee patiënten in de acute fase. Daar krijgen deze patiënten voorlichting over alle mogelijke behandelmodaliteiten om een passende beslissing voor nierfunctie vervangende therapie te maken.

Wat zijn jullie eerste ervaringen?

Wat heel goed werkt is dat het brugstation en de kamer van de voorlichtingsverpleegkundigen naast elkaar zitten. Dankzij deze korte afstand weten de verpleegkundigen altijd welke patiënten acuut gestart zijn met hemodialyse en nog geen volledige voorlichting hebben gehad. Zo missen wij nooit acute patiënten.
Voordat we het brugstation hadden, merkten we dat als patiënten eenmaal op zaal lagen ze vaak bij hun eerste behandeloptie bleven. In de zaal zien de patiënten deze behandeling ook bij andere mensen en is dat voor hen snel een ‘bekende’ behandeling. Doordat we ze nu op het brugstation apart houden, kunnen we eerst goede voorlichting geven over de opties en is het meer een keuze geworden.

Hoe verloopt het proces bij het uitreiken van de keuzehulp?

Het werkt eigenlijk hetzelfde als bij patiënten op de polikliniek. De nefroloog reikt de keuzehulp uit op papier of vraagt of de dialyseverpleegkundige dat wil doen. De nefroloog is in de acute setting niet altijd in de gelegenheid om dat te doen. Dan moet je roeien met riemen die je hebt.

Bieden jullie de keuzehulp aan iedereen aan of maken jullie een selectie?

Ons uitgangspunt is dat we de keuzehulp aan iedereen uitreiken. Er is bijna altijd wel een mogelijkheid dat de patiënt de keuzehulp invult, soms met hulp van mantelzorgers of een verpleegkundige. Er gebeurt veel met patiënten in de acute setting. En ze krijgen veel informatie.

Wanneer start je met de voorlichting?

Dit is echt wat voor de patiënt passend is. De nefroloog en de dialyseverpleegkundige schatten dat als duo in. Als het voor een patiënt teveel is en deze het niet kan overzien, dan wachten we op een ander geschikt moment.

Wie geeft de voorlichting, en wanneer?

Meerdere mensen uit het voorlichtende team geven de voorlichting aan acute patiënten op het brugstation. De nefroloog kan voorlichting geven, maar ook de nierfalen verpleegkundigen. Onze PD verpleegkundigen zijn ook HD verpleegkundigen, dus zij kunnen over beide modaliteiten voorlichting geven. We geven de voorlichting tijdens de dialyse op het brugstation. Een voordeel van de acute setting is dat je genoeg tijd kunt nemen voor de voorlichting, omdat mensen daar toch twee á drie uur liggen voor de dialyse behandeling. Als je die eerste fase niet benut, moet je dat in veel kortere vervolgafspraken op de polikliniek doen.

Het uiteindelijke keuzegesprek wordt gevoerd door de nefroloog op de poli of, als de patiënt nog in bed ligt, aan bed. Patienten liggen maximaal 2 weken op het brugstation. Meestal is dat wel de basis om tot een beslissing te komen, maar het kan en mag ook
langer duren.

Hoe kijkt het behandelteam naar deze verandering?

De voorlichtingsverpleegkundigen hebben nu een veel duidelijker beeld van welke patiënten instromen, en vinden het fijn dat er geen patiënten meer tussendoor glippen. Dat iedereen dezelfde informatie krijgt is voor ons heel belangrijk. Iedereen heeft het recht om evenveel informatie te krijgen om deze impactvolle beslissing te kunnen nemen. Al bereiken we maar één extra patiënt, dan zijn we al heel erg blij.

Hebben jullie tips voor andere teams die hun voorlichting in de acute setting willen verbeteren?

Tip 1. Betrek het hele team
Kijk met je hele team goed naar je proces. Wij hebben met alle verpleegkundigen gekeken en besproken wat er allemaal mis zou kunnen gaan in dit proces. Daar kwamen wat onzekerheden uit bij een aantal mensen, die we konden wegnemen of we hebben aanpassingen gemaakt om deze te voorkomen. Op die manier krijg je alle betrokkenen ook mee in de verandering. Het is hun proces.

Tip 2. Neem de tijd om je patiënt voor te lichten
De keuzehulp is een mooi instrument, maar het gaat uiteindelijk om het hele proces eromheen. Het gaat om echt de tijd voor de patiënt te nemen om dingen te vertellen, om dingen terug te horen, en vragen te beantwoorden. Dingen die voor ons zo duidelijk zijn, zijn voor patiënten helemaal niet zo vanzelfsprekend.

Dit artikel verscheen in de serie 'FAQ-gesprekken' binnen het Experiment Uitkomstindicatoren van Santeon. In deze gesprekken beantwoorden zorgprofessionals veel gestelde vragen over het personaliseren van zorg.

Ook aan de slag met de Nierfalen keuzehulp!

De Nierfalen keuzehulp is voor mensen met chronische nierschade die starten met het voorlichtingstraject voor nierfunctievervangende therapie. In de keuzehulp komen de opties niertransplantatie, peritoneale dialyse (PD), hemodialyse (HD) en conservatieve behandeling aan bod.

Succesvol implementeren

Bij alle teams is het gebruik van de keuzehulp binnen 3 tot 9 maanden routine geworden. Met ons implementatiepakket maken we het uw team zo makkelijk mogelijk.

Over de keuzehulp

De medische inhoud is gebaseerd op actuele wetenschappelijke kennis en de multidisciplinaire richtlijn Chronische nierschade.

De Nierfalen keuzehulp is een initiatief van Santeon en ZorgKeuzeLab in samenwerking met Nierpatiënten Vereniging Nederland, Nederlandse Federatie voor Nefrologie, Nieren.nl, Domestico en Dialogica. Meer over de Nierfalen keuzehulp.